Fransız İhtilali, Avrupa siyasi tarihinin şekillenmesinde olağanüstü bir rol oynamıştır. Doğu Avrupa’yı etkisi altına alan asıl olay ise 1917 Rus devrimidir. Doksanlı yıllara kadar iki kutuplu dünyanın biri olmayı başarmış Rusya, Berlin duvarının yıkılmasıyla kaybetmiş olduğu etkisini yeniden kazanmanın savaşını vermektedir. Bu husustaki gayret güçlü bir başkanla gün yüzüne çıkmaktadır.
Parlamenter sistemin İngiltere’de yerleşik halde olmasına rağmen Birleşik Devletlerde sorunsuz işleyen başkanlık sistemi, sistemlerini henüz oturtamamış devletlerde gıpta ile izlenmektedir. Parlamenter sistem daha yaygın olmakla beraber, siyaset bilimi açısından bakıldığında başkanlık sisteminin daha da geçerli olduğu görülecektir. Üçüncü dünya ülkelerinde geleneksel olarak başkanlık anlayışı hâkimdir. Prestiji, ulusal ve uluslararası arenada taşıdığı mana dolayısıyla başkanlık, tercih edilen bir sistemdir denilebilir.
Başkanlık ve parlamenter sistemin bir araya gelmesi olarak kabul edilebilecek yarı başkanlık sistemi, Fransa gibi gelişmiş bir ülkede karşımıza çıkmaktadır. Kendine has özellikleriyle, aslında gelişmiş demokrasilerde de bu tür bir anlayışın yer alabileceğinin güzel bir örneği olarak telakki edilebilir.
Konu Türkiye tarihi açısından ele alındığında, yeni yeni oturmaya başlamış gibi görünen parlamenter yapının referandum sonrası keyfiyet değişikliği, başkanlık yönetim sistemine geçişi sağlamıştır. Çalışmada bu üç sistem ile aralarındaki farklar ve benzerlikler değerlendirilecektir.
Abstract
The French Revolution played an extraordinary role in shaping European political history. But the main event that affected Eastern Europe has been the Russian revolution in 1917. Russia which remained as a power in the bipolar world until the nineties, now is fighting a battle to regain the power it lost with the fall of the Berlin Wall. This battle is evident in the strategies of its current president.
Despite the fact that the parliamentary system is established in the UK, the presidential system established in the US since the middle of the 19th century is looked at with envy by countries that have not achieved system stability. Whereas the parliamentary system is more widespread, the presidential system is considered more valid in terms of political science. Traditionally, the presidential system is more prevalent in third world countries and it can be said that the presidential system is preferred because of its prestige and its significance in national and international arenas.
We see an example of a semi-presidential system, which can be considered as the convergence of the presidential and the parliamentary system, in a developed country like France. This can be considered as a good example that this kind of understanding, with its own characteristics, can find a place in developed democracies as well.
When the issue is considered in terms of Turkey's history, the change of nature of the parliamentary structure after the referendum, enabled the transition to the presidential system. In this study, the differences and similarities between these three systems will be evaluated.
Künye
YILDIZ, M . (2018). Başkanlık, Yarı Başkanlık ve Parlamenter Sistem Üzerine Bir Değerlendirme. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi , 1 (2) , 89-108.
Anahtar Kelimeler
Başkanlık Sistemi, Yarı Başkanlık, Parlamenter Sistem, Türkiye.
