Bu çalışmada Nizâmülmülk’ün hayatı, Selçuklu Devleti’ne verdiği üstün hizmetleri, Sünni İslam’ın Şiî Batıl inançlar karşısında doğru öğrenilip yaşatılması konusunda, vermiş olduğu mücadele serüveni anlatılmaktadır. Nizâmülmülk çok iyi eğitim almış, uzun yıllar devletin en alt kademelerinden, en üst kademelerine kadar birçok görevde bulunan ve yaklaşık 30 yıl vezirlik yapmış bir kişidir. Bu bilgi ve tecrübenin sonucunda Nizâmülmülk, hayatının sonuna doğru, Sultan Melikşah’ın isteği üzerine, tavsiye niteliğinde olan bir siyasetname yazmıştır.
Bu makalenin kapsamı; Nizâmülmülk’ün hayatı ve yazmış olduğu siyasetnamesinin içeriğidir. Makalede araştırılan konu ise bir devlet adamı olarak Nizâmülmülk’ün Selçuklu Devleti’nin kalkınmasında üstlendiği roldür. Çalışmadan elde edilen sonuç: Nizâmülmülk’ün hayatı ile eseri olan siyasetnamesinin konusunun özdeş olduğudur. Yani büyük vezir, uzun yıllara dayanan hayat tecrübesi, bilgi birikimi ve devlet tecrübesini halen günümüze ışık tutan siyasetnamesinde toplamıştır. Bunda ötürü siyasetnamede yazılanların, Nizâmülmülk’ün vezirliğini yaptığı Selçuklu Devleti’nde uygulanmış olmasından dolayı, devlet en parlak dönemini yaşamıştır. Bununla birlikte din, hukuk, ekonomi, bürokrasi ve askerî gibi birçok konuları içeren oldukça geniş kapsamlı, tavsiye niteliği taşıyan Siyasetnamenin; tek tip kitap olarak görülmemesi, bunun yerine çok boyutlu bir kitap olarak ele alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Abstract
In this study, Nizâmülmülk's life, his outstanding services to the Seljuk State, his struggle to keep Sunni Islam alive against Shiite superstitions are explained. Nizâmülmülk is a person who received a very good education, held many positions from the lowest to the highest levels of the state for many years, and served as a vizier for about 30 years. As a result of this knowledge and experience, Nizâmülmülk, towards the end of his life, wrote an advisory policy at the request of Sultan Melikşah.
The scope of this article; Nizâmülmülk's life and the content of his policy. The subject investigated in the article is the role of Nizâmülmülk as a statesman in the development of the Seljuk State. The result obtained from the study is that the life of Nizâmülmülk and the subject of his work, his policy book, are identical. In other words, the great vizier gathered his long years of life experience, knowledge and state experience in his politics, which still sheds light on the present. For this reason, the state lived its brightest period, since what was written in the policy was applied in the Seljuk State, where Nizâmülmülk was the vizier. In addition to this, it is a very comprehensive and advisory policy that includes many subjects such as religion, law, economy, bureaucracy and military; It has been concluded that it should not be seen as a single type book, but rather as a multidimensional book.
Künye
Özalp, A. (2023). Bir Devlet Adami Olarak Nizâmülmülk ve Onun Siyasetnamesi. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 6 (1), 95-108.
Anahtar Kelimeler
Nizâmülmülk, Siyasetname, Büyük Selçuklu Devleti, Nizamiye Medreseleri, Şiîlik-Sünnilik, Melikşah, Alp Arslan
Keywords
Nizâmülmülk, Political Name, Great Seljuk State, Nizamiye Madrasahs, Shiism-Sunnism, Melikşah, Alp Arslan
