Aidiyet duygusu, bir şeylere ve bir yerlere bağlanma dürtüsü
insanlığın varoluşsal serüveninde tazeliğini yitirmeyen kavramlar
olagelmiştir. Tarihsel perspektiften bakıldığında insana ait olan aidiyet
hasleti toplumların da hayatlarında, yaşamış oldukları dönüşümde önemli
bir eşik olmuştur. Bu bağlamda milliyetçilik mevhumu toplumların
hayatlarında en belirleyici formlardan biridir. “Zaman”a ve
“coğrafya”ya göre farklı biçimlerde tebarüz eden milliyetçilik; iki ayrı
anlam dünyasına sahip Doğu ve Batı toplumlarında farklı dinamiklerle
gelişim göstermiştir. Çarlık Rusya hegemonyası altında bulunan
Azerbaycan’ın on dokuzuncu yüzyılın başından itibaren millî biçimde
varoluş arayışı, bu arayışın Azerbaycan millî hareketini taşıdığı nokta ve
millî kimlik oluşumu Miroslav Hroch’un üç aşamalı modeli ekseninde ele
alınmıştır. Girişilen düşünsel ve eylemsel faaliyetlerin Hroch’un
modelinde hangi aşama içinde değerlendirilmesinin uygun olduğu ve
bundan bağımsız olarak Azerbaycan millî hareketinin bütünsel olarak
geçirdiği süreç çalışmanın temel kimliği hüviyetindedir. Bu bağlamda
Azerbaycan millî hareketinin tarihsel unsurlar etrafında şekilleniş biçimi,
bu biçim içerisinde toplumsal tepkinin konumu, yetişen ve hareketin fitilini
ateşleyen aydın kadronun teşekkül devri nedenleriyle izaha
kavuşturulmaya çalışılmıştır
Abstract
The sense of belonging and the urge to connect to something and
somewhere have been concepts that have not lost their currency in the
existential adventure of humanity. From a historical perspective, the
characteristic of belonging to human beings is also important in the lives
and transformations of societies. In this context, nationalism is one of
the most determining factors in the lives of societies. Nationalism, which
manifests itself in different forms according to “time” and “geography”,
has two separate worlds of meaning. As a matter of fact, it has developed
with different dynamics in Eastern and Western societies. Azerbaijan's
quest for national existence since the beginning of the 19th century,
which was under the hegemony of Tsarist Russia and the point where
this quest carries the Azerbaijani national movement and the formation
of national identity are discussed in the axis of Miroslav Hroch's threephase model. The appropriate phase of the Hroch model to be employed
in the evaluation of their intellectual and operational activities, and
independently of this, the process of the Azerbaijani national movement
as a whole, form the basis of this study. In this context, the formation of
the Azerbaijani national movement around historical elements, the
position of social reaction within this form, and the reasons for the
establishment period of the intellectual cadre that fostered the movement
have been attempted to be explained.
Künye
Anahtar Kelimeler
Milliyetçilik, Azerbaycan, Hroch, Çarlık Rusya, Millî Kimlik.
Keywords
Nationalism, Azerbaijan, Miroslav Hroch, Tsarist Russia, National Identity.
