Tarih boyunca siyasî, askerî ve ekonomik yönden stratejik öneme sahip olan
İstanbul ve Çanakkale Boğazları, üzerinde hâkimiyet kurmak isteyen Rusya ve Batılı
devletlerin büyük mücadelelerine sahne olmuştur. Boğazlar Sorunu olarak ifade
edilen bu mücadele, İstanbul ve Çanakkale Boğazlarına hâkim olan devlet ile deniz
yolu olarak bu Boğazlardan yararlanmak isteyen devletlerarasında çıkan sorunları
ve bunların bir çözüme bağlanmasını ifade etmektedir. Tarihsel süreç içerisinde
İstanbul ve Çanakkale Boğazları stratejik yönden büyük devletlerin her zaman ilgisini
çekmiştir. Bu ilgi özellikle ekonomik, politik ve askerî yönden ortaya çıkmaktadır.
Boğazlar Sorunu özellikle Mısır meselesinden sonra daha çok önem kazanmıştır. Bu
araştırma, Devleti-i Aliye’nin İstanbul’un Fethi ile başlayan Boğazlara
hâkimiyetinden yıkılışına kadar Batılı devletlere Boğazlar üzerinden verdiği
imtiyazları ve devletin hâkimiyetinin zayıflamasıyla birlikte Kırım idaresinin
kaybedilerek Rusya’nın Boğazlar üzerinden sıcak denizlere inmek istemesi
mücadelesini ve bu duruma karşı gelen devletlerin Boğazlar üzerindeki hâkimiyet
kavgalarını ortaya koyma amacındadır.
Abstract
The Straits of Istanbul and the Dardanelles, which have political, military and
economic strategic priorities throughout history, have been the scene of great
struggles of Russia and Western States seeking to rule over them. This struggle, which
is referred to as the Problem of the Straits, refers to the problems that arise between
the state that dominates the Straits of Istanbul and the Dardanelles and the states
wishing to take advantage of these Straits as a maritime route and their solution.
Historically, the Straits of Istanbul and the Dardanelles have always attracted great
interest from the strategic direction. This interest emerges especially from the
economic, political and military perspectives. The issue of the Straits has become more important, especially after the Egyptian issue. The aim of this study is to reveal
the events occured from the beginning of Ottoman Empire's domination over the
Straits through the conquest of Istanbul until the collapse of the State. These events
are briefly as follows; the concessions given to the Western states over the Straits, the
weakening of the sovereignty of the state, meanwhile the lost of the administration of
Crimea, and Russia's struggle for its desire in order to outreach to the warm seas
through the Straits, and the struggles of the states that opposed this situation of Russia
to establish domination over the Straits.
Künye
ACAR, H . (2019). Boğazlar Sorunu Üzerine Jeopolitik Bir Değerlendirme: İstanbul’un Fethinden Montrö Boğazlar Sözleşmesine. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi , 2 (1) , 107-132.
